ارزیابی آسیب پذیری آب های کشاورزی رودخانه قزل اوزن با استفاده از برخی شاخص های کیفی

استفاده گسترده از منابع آب سطحی به دلیل دسترسی آسان به آن در سال های اخیر باعث گسترش آلودگی این آب ها در سطح جهانی شده است. هم اکنون، راهکار اساسی در زمینه حفاظت منابع آب سطحی شامل ارزیابی آسیب پذیری آب های سطحی وجود دارد. مدیریت بهینه منابع آبی و حفظ و ارتقای کیفیت آن ها، مستلزم وجود داده هایی در زمینه موقعیت و مقدار عوامل شیمیایی آب در یک منطقه جغرافیایی معین می باشد. این مطالعه، به منظور ارزیابی آسیب پذیری آبهای کشاورزی رودخانه قزل اوزن، با استفاده از چهار شاخص کیفی nsfwqi, bcwqi, cwqi, owqi انجام شد. سپس به روند تغییرات کیفی هر یک از شاخص ها بررسی شد. در این پژوهش، چهار ایستگاه از رودخانه قزل اوزن، به نام های بیانلو، استور، قره گونی و لیلان با 45 سال داده انتخاب شدند نتایج شاخص های bcwqi و cwqi که هر پارامتر را جداگانه طی سالهای متمادی ارزیابی گردید، نشان داد که پارامترهای ph و hco3 در کل منطقه عالی می باشد. پارامترهای sar، ec و tds در نقاط مختلف منطقه متفاوت ارزیابی شدند در ایستگاه بیانلو عالی ولی در ایستگاه استور و قره گونی مناسب، و در ایستگاه لیلان از سال 78 به بعد ضعیف ارزیابی شدند. na , cl در کل منطقه ضعیف ارزیابی شدند. نتایج این دو شاخص تقریباً برابر بود و هر دو از ارزیابی منطقه نتایج یکسانی داشتند. ولی شاخص bcwqi منطقه را کلی تر و شاخص cwqi منطقه را جزئی تر ارزیابی کرد. شاخص nsfwqi منطقه را در محدوده بد و بسیار بد ارزیابی می کند. نتایج شاخص owqi نشان می دهد که رودخانه قزل اوزن از لحاظ مصرف کشاورزی در محدوده متوسط تا بد قرار گرفته است. در کل نتایج کلی، نشان دهنده آن است که رودخانه قزل اوزن از سال 78 به بعد دچار تنش هایی شده که روی کیفیت آن تاثیر منفی گذاشته است؛ که این تنش ها نتیجه مدیریت نادرست و آلودگی های زیست محیطی هستند. کنترل هدفمند، پایش دقیق و تجدید نظر در شیوه های برداشت آب و ارتقا روشهای آبیاری و کشاورزی از راهکارهای حفاظت و حمایت رودخانه قزل ازون است. بنابراین به منظور حفاظت از منابع آبهای سطحی از لحاظ خصوصیات کیفی لازم است اقدامات جدی تر و موثرتری از سوی دست اندرکاران صنعت آب اتخاذ شود.